Sách Quan chế : Des titres civils et militaires Francais avec leur traduction en Quốc Ngữ / Paulus Của. - H. : Thế giới, 2021. - 189tr.; 24cm

Thứ hai - 15/09/2025 04:11 14 0

Năm 1874, triều đình Huế ký với Pháp Hiệp ước Giáp Tuất, chính thức thừa nhận chủ quyền của Pháp đối với 6 tỉnh Nam Kỳ. Từ đây, thực dân Pháp đã tổ chức xây dựng một bộ máy cai trị, bố trí quan lại chức tước nhằm dần hoàn thiện công cuộc bình định Nam Kỳ, làm bàn đạp tiến tới xâm chiếm toàn bộ nước ta. Điểm đặc biệt của bộ máy cai trị thời kỳ này là có sự tồn tại cùng lúc các quan chức người Pháp và quan lại lục bộ Annam trong chính quyền. Trong thời gian được bổ nhiệm Ðốc phủ sứ, làm Giám đốc ty phiên dịch văn án ở Soái phủ Sài Gòn, Paulus Của hay Huỳnh Tịnh Của (1830 - 1908), đã nhận thấy nhiều điểm bất tiện trong cách gọi và cách hiểu các chức vị trong bộ máy hành chính: người Pháp khó có thể nghe và đọc hiểu các chức quan của người Annam và ngược lại, người Annam cũng không thể hiểu rõ ràng các chức vụ của người Pháp trong chính quyền cai trị. Để giải quyết khó khăn đó, dựa vào vốn hiểu biết phong phú về tiếng Pháp, chữ Nho và những nghiên cứu về chữ Quốc ngữ của mình, năm 1888, Paulus Của đã tổng hợp và cho ra đời tác phẩm “Sách Quan chế” (Des titres civils et militaires français avec leur traduction en Quốc ngữ - Les six ministères de l’Annam et leur composition organisation civile et militaire).
Quyển sách “Sách Quan chế” do Nhà xuất bản Thế giới ấn hành năm 2021, là ấn phẩm được tái bản từ ấn bản “Sách Quan chế” in năm 1888, do MaiHaBooks hiệu chỉnh và bổ sung một số nội dung, sẽ mang đến cho bạn đọc cái nhìn chính xác và tổng quát về tổ chức bộ máy cai trị của thực dân Pháp áp đặt lên nước ta, cụ thể là ở Nam Kỳ, vào những buổi đầu của cuộc xâm lược. Sách có độ dày 189 trang, được bố cục thành 02 phần:
Phần chính văn là nguyên bản nội dung “Quan chế” dùng từ ấn bản in năm 1888. Trong phần này, tác giả đã phân chia thành 02 nội dung chính. Đầu tiên là Quan chế thuộc quan Langsa (hay chính là bộ máy quan lại thực dân người Pháp) bao gồm các nội dung: Nhà nước Langsa; Triều đình, bộ viện; Nam Kỳ thuộc địa Langsa; Phòng hiệp nghị; Cuộc phái thân sĩ; Hội Nghị sự Quản hạt; Hội nghị sự địa phận; Hội nghị việc thủ bị; Bộ thuộc bên thủy; Kho hao pháp Sài Gòn, võ khố; Việc binh; Cuộc quản đốc về súng lớn; Cuộc đốc lĩnh công vụ theo việc binh; Cuộc tuần thành; Cuộc mã pháo, súng lớn; Cuộc binh bộ theo việc thủy; Quân chánh; Đạo lảnh việc lương từ;… Tiếp theo là Quan chế thuộc quan Annam (hay chính là bộ máy quan lại của chính quyền phong kiến người Annam) với 02 nội dung: Lục bộ (bao gồm Lại bộ; Hộ bộ; Lễ bộ; Binh bộ; Hình bộ; Công bộ; Thái sư, Thái phó, Thái bảo; Tông nhân phủ) và Kinh quan (bao gồm Nội các; Cơ mật viện; Tập hiền viện; Đô sát viện; Thông chính sứ ti; Đại lý tự; Thái thường tự;…). Phần biên khảo đặc biệt ở chỗ, tác giả đã sử dụng song song cùng lúc 3 loại chữ viết: Quốc ngữ, Pháp và chữ Nho để gọi tên cũng như giải thích ý nghĩa của từng chức vị.
Phần phụ lục là nội dung được MaiHaBooks bổ sung vào sách, nhằm cung cấp cho độc giả có một cái nhìn tổng quan hơn về tổ chức bộ máy quan lại từ trung ương đến địa phương tại Việt Nam những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Phụ lục này lấy nguyên văn từ bản “Nghị định về tổ chức hoạt động hương chức trong các làng xã ở Nam Kỳ” do Thống đốc Nam Kỳ François Pierre Rodier thông báo theo lệnh của viên Toàn quyền Đông Dương Jean Beau năm 1904. Nghị định này được viết bằng 4 loại chữ viết: Langsa (Pháp), Annam (Quốc ngữ), chữ Nho và Cao Miên (Campuchia), nội dung trình bày chi tiết các khía cạnh xoay xung quanh vấn đề quan chế hương chức (hay Hội đồng Kỳ mục) trong các làng xã ở Nam Kỳ như: Cơ cấu tổ chức; Quyền lợi và nhiệm vụ; Chế độ tuyển cử, thăng chức, thưởng công, trừng phạt, cách chức; Quy trình xử lý kiện tụng; Quy định về nhận tiền phí lộ khi đi làm việc công,…
Với nguồn thông tin dồi dào, phong phú, quyển sách “Sách quan chế” sẽ là nguồn tài liệu hữu ích dành cho các bạn đọc trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về lịch sử Việt Nam thời kỳ đầu thực dân Pháp xâm lược.
Sách đang được phục vụ tại Thư viện thành phố Cần Thơ. Mời bạn tìm đọc quyển sách với các mã số:
▪ Ký hiệu phân loại: 959.7029 / S102QU
▪ PHÒNG MƯỢN: MG.011189

Những tin cũ hơn

Sách Quan chế : Des titres civils et militaires Francais avec leur traduction en Quốc Ngữ / Paulus Của. - H. : Thế giới, 2021. - 189tr.; 24cm

* Hồi ký 50 năm mê hát - Năm mươi năm Cải lương / Vương Hồng Sển. - In lần thứ 3. - Tp. Hồ Chí Minh : Nxb. Trẻ, 2024. - 351tr. : Ảnh; 20cm (10/09/2025)

* Đức vương Ngô Quyền trong tâm thức Việt / Nguyễn Quang Ngọc, Nguyễn Văn Kim, Phạm Hồng Tung.... - H. : Văn hoá dân tộc, 2024. - 572tr.; 21cm (04/09/2025)

* Văn học nghệ thuật góp phần xây dựng bản lĩnh và nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” / Đoàn Xuân Bộ chủ biên; Lê Ngọc Long, Nguyễn Hồng Hải, Trịnh Tuấn Anh... biên soạn. - H. : Quân đội Nhân dân, 2024. - 251tr.; 21cm (19/08/2025)

* Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa - Tầm nhìn chiến lược của Đảng trong thời kỳ mới / Bùi Đình Tiệp. - H. : Quân đội Nhân dân, 2024. - 251tr.; 21cm (19/08/2025)