Học giả Vương Hồng Sển (1902-1996) là một nhà văn hóa và sưu tầm cổ vật nổi tiếng ở Nam Bộ. Ông được xem là người có hiểu biết sâu rộng về miền Nam và rất được kính trọng trong giới sử học và khảo cổ ở Việt Nam. Ông viết khá nhiều tác phẩm, phần nhiều thuộc dạng hồi ký, bút ký, trong đó có quyển “Hồi ký 50 năm mê hát - Năm mươi năm Cải lương” được in lần thứ nhất vào năm 1968. Nửa thế kỷ say mê nghệ thuật cải lương Nam Bộ với tất cả tấm lòng và trái tim, ông dành trọn tâm huyết để viết nên quyển sách này. Thư viện thành phố Cần Thơ xin giới thiệu đến bạn đọc quyển sách với ấn bản do Nhà xuất bản Trẻ phát hành vào năm 2024.
Với độ dày 351 trang, quyển sách là tập hợp nhiều bài viết riêng lẻ của ông về quá trình hình thành, phát triển của nghệ thuật cải lương và đóng góp của những người nổi tiếng trong ngành như: Năm Phỉ, Tư Út, cô Bảy Phùng Há, Năm Châu, Thành Được, Út Bạch Lan,… Quyển hồi ký đặc biệt ở chỗ: tác giả không nói nhiều về đời tư mà đề cập đến lịch sử cải lương Nam Bộ từ ngày sơ khai đến thời hoàng kim, cực thịnh qua cái nhìn, cách sống của một con người yêu môn nghệ thuật này với tất cả sự mê đắm, được ông sắp sếp thành 02 chương, với tên gọi như sau:
Chương thứ nhứt “Mình nói, mình nghe (hồi - ký)” bao gồm 65 bài viết: “Lẩn thẩn chút chơi”; “Tôi biết gì về gốc tích hát cải - lương”; “Bài thơ khen phong cảnh Mỹ - Tho của Học Lạc”; “Tư Triều, Bảy Triều”; “Nay thử hỏi người đứng đầu công buổi tiên khởi là ai?”; “Hát bội hay hát bộ?”; “Ba giai đoạn đánh dấu buổi phôi thai cải-lương”;…
Chương thứ hai “Biết bao nhiêu, nói bấy nhiêu (hồi ký)” bao gồm 115 bài viết: “Tư Lung, Chín Tửng, Năm Hy, Tư Mầu, Tư Nhơn, Huyện Đước, Sáu Nhiều, Sáu Ngọ”; “Bảy Nhiêu thuật chuyện đi nghe nhà tài tử Ba Lễ ca”; “Tuồng Lục Vân Tiên diễn trong 2 đêm 3-11-23 và 4-11-23”; “Lối ca ra bộ được đưa lên sân khấu”; “Một năm quan trọng đánh dấu tiền đồ cải - lương: 1921 - 1922”; “Tỷ tê tâm sự”; “Bài hát cú “Tự thán” của cô Trần Quế Anh”; Bài tứ tuyệt “Nguyệt khuyết”; “Qua được truông trước còn truông sau”; “Cô Năm Phỉ qua mắt bác sĩ Anh Tuấn”; “Văn - Hí - Ban”;…
Qua từng trang sách, hình ảnh miền Nam, đặc biệt là đất Sài Gòn ngày xưa hiện lên với lối ứng xử, cách sinh hoạt, văn hóa đặc trưng. Quyển sách thực sự là một kho tài liệu sinh động, tập hợp được rất nhiều hình ảnh, bài hát cổ và nhiều tư liệu về các ban hát, gánh hát kiếm sống nổi danh trên đất Sài Gòn, Nam kỳ lục tỉnh. Đặc biệt, quyển sách này còn trình bày nhiều hình ảnh của các thế hệ nghệ sĩ cải lương gạo cội như: Phùng Há, Út Trà Ôn, Thanh Nga, Thành Được, Ngọc Giàu,… và phụ lục những bài cải lương đặc sắc: Các bài Tứ - đại (“Phụng Nghi Đình” (trích tập Thập tài tử), “Ngô trảm Trịnh - Ân” (tập Bát tài tử), “Vân Tiên”,…); “Bài ca đi Tây”; Bài ca “Khổ sai Côn-Nôn”;…
Hộc giả Vương Hồng Sển cho rằng đây chỉ là quyển sách để “mình nói mình nghe” và “biết bao nhiêu, nói bấy nhiêu”, nhưng những gì ông kể lại đã giúp người đọc hôm nay nhớ và hiểu về một thời vàng son của nghệ thuật cải lương. Chúng là nguồn tư liệu sống động cho thấy đời sống, suy nghĩ, văn hóa ở xã hội năm xưa. Những tư liệu mà ông thu thập và ghi chép trong quyển sách sẽ là nguồn tài liệu quý giá cho những ai muốn tìm hiểu về nhiều khía cạnh của đời sống ở miền Nam qua một chứng nhân của thời cuộc.
Quyển sách “Hồi ký 50 năm mê hát - Năm mươi năm Cải lương” đang được phục vụ tại Thư viện thành phố Cần Thơ. Mời bạn tìm đọc quyển sách với các mã số:
▪ Ký hiệu phân loại: 792.509597 / H452K
▪ PHÒNG MƯỢN: MG.011737; MG.011738