THƯ VIỆN THÀNH PHỐ CẦN THƠ - CANTHO PUBLIC LIBRARY
CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH “VĂN HÓA ĐỌC VÀ CUỘC SỐNG” KỲ 41 (tháng 12/2025)
Chào mừng quý vị và các bạn đến với Chương trình phát thanh “Văn hóa đọc và cuộc sống” kỳ thứ 41 (tháng 12/2025) của Thư viện thành phố Cần Thơ!
I. VĂN HÓA ĐỌC 4.0
Các bạn thân mến! Trong chuyên mục “Văn hóa đọc 4.0” kỳ này, mời các bạn cùng nghe bài viết “Sách hư cấu, sách bán hư cấu và sách phi hư cấu là gì và khi nào thì nên đọc gì?” được đăng trên trang thông tin điện tử Kenh14.vn
Người ta vẫn thường nói đọc sách là cách tuyệt vời nhất để mở mang đầu óc, chạm tay tới tri thức, làm phong phú tâm hồn,... và rất nhiều lợi ích khác của việc đọc sách có thể kể đến. Nhưng làm thế nào để chọn được đúng sách cho mình?
Đừng trở thành mọt sách đọc rồi quên, hãy học Bill Gates những cách sau để biến sách thành thứ vô giá.
Bài viết này sẽ trình bày ngắn gọn ba thể loại sách chính và gợi ý khi nào thì nên đọc cái gì. Biết được chính xác mục đích tìm sách để đọc của mình là gì và hiểu được mình cần phải đọc thể loại sách nào thì bạn chắc chắn sẽ thấy việc đọc sách rất bổ ích và quý giá. Còn nếu cứ mông lung đắm chìm trong vô vàn những đầu sách nghe-có-vẻ hấp dẫn, những đầu sách mà người khác review là hay ho nhưng đọc xong lại không rút ra được gì cả thì chỉ phí thời gian của chính mình mà thôi.
Ba thể loại sách mà tất cả các sách trên đời này đều có thể được liệt kê vào đó chính là Hư cấu (Fiction), Phi Hư cấu (Non-fiction) và Bán Hư cấu (Semi-fiction). Trong đó, Hư cấu và Phi Hư cấu là hai thể loại phổ biến nhất mà dường như tất cả mọi người đều biết. Tuy nhiên thật ra có rất nhiều cuốn sách được xếp vào hai thể loại trên nhưng rốt cuộc lại thuộc vào thể loại còn lại là Bán Hư cấu.
Hư cấu (Fiction)
Tiểu thuyết hư cấu hay giả tưởng thường bao gồm những câu chuyện được sáng tạo nên bằng trí tưởng tượng của tác giả mà không dựa trên những sự kiện có thật. Trong tiểu thuyết hư cấu tác giả có thể sử dụng các biện pháp cường điệu, khoa trương, thậm chí tượng trưng, nhân cách hóa... và các dòng tiểu thuyết có thể kể đến thần thoại, trinh thám, kỳ ảo, giả tưởng, lãng mạn... Giá trị của hư cấu nằm ở tính tư tưởng, chủ đề tác phẩm và tài năng khái quát hiện thực của nhà văn.
Tiểu thuyết hư cấu thích hợp nhất cho mục đích giải trí, khơi dậy cảm xúc và làm phong phú tâm hồn. Harry Porter, The Hobbit, Life of Pi,... là ví dụ tiêu biểu cho thể loại tiểu thuyết hư cấu. Bên cạnh đó, tiểu thuyết hư cấu cũng được các tác giả dùng phản ánh và lên án hiện thực, chỉ trích những bất công trong xã hội hoặc vạch trần những kỳ thị và định kiến của thời cuộc ví dụ văn học Việt Nam có các tác phẩm của Nam Cao, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, văn học phương Tây có các tác phẩm của Dickens, Austen, Charlotte Bronte,... Với tư cách một người đọc, bạn có thể đọc tiểu thuyết đơn thuần chỉ vì bạn thích chúng.
Những cuốn tiểu thuyết ưa thích của tôi về Văn học phương Tây: The Great Gastby, Jane Eyre, Hunger Game, The Perk of Being A Wall Flowers, Miss Peregrine’s Home for Peculiar Children. Văn học phương Đông: Hãy chăm sóc mẹ, Tiếng gọi tình yêu giữa lòng thế giới, Người tình Sputnik, Anh có thích nước Mỹ không, Cánh đồng bất tận.
Phi hư cấu (Non-fiction)
Ngược lại với Hư cấu, sách Phi Hư cấu thường là những nội dung có thật, thể hiện các sự kiện, quan điểm, ý tưởng,... trong thực tế. Người tạo ra nội dung phi hư cấu cần đảm bảo độ chính xác của những thông tin được trình bày. Ví dụ như sách Self-help, chia sẻ trải nghiệm thực tế, tiểu sử, hồi ký, sách khoa học, báo chí hoặc tài liệu, sách giáo khoa,... tất cả những tài liệu, sách báo không hư cấu đều có thể liệt kê vào thể loại này.
Sách phi hư cấu thường phục vụ mục đích cung cấp thông tin, cung cấp kiến thức, truyền cảm hứng hoặc tổng hợp tài liệu. Các mảng mà sách phi hư cấu bao trùm rất đa dạng, gồm có văn học, triết học, lịch sử, khoa học, kỹ thuật, kinh tế, toán học, vật lý,... Nếu bạn đang cần tìm tài liệu để học, để nghiên cứu, để tiếp cận kiến thực một cách thực tế một cách không hoán dụ, không ẩn ý, không tưởng tượng hoặc để tìm đến những lời khuyên, những giải pháp cho các vấn đề thì sách Phi Hư cấu chính là sách dành cho bạn.
Bán Hư cấu (Semi-Fiction)
Bán hư cấu là sách dựa trên một phần tưởng tượng và một phần sự thật. Ví dụ, những cuốn tiểu thuyết được tác giả khẳng định rằng "dựa trên câu chuyện có thật" hoặc được "truyền cảm hứng từ sự kiện lịch sử", mà trong đó vẫn có các tình tiết được tác giả thêm thắt vào và sáng tạo nên thì đó là Bán Hư cấu. Xách balo lên và đi, Oxford thân yêu, Người tình,... đều là những cuốn tự truyện có thêm thắt các chi tiết không có thật từ tác giả.
Thể loại sách này có thể được đọc khi người đọc vừa muốn giải trí mà lại không quá xa vời hiện thực. Thông qua thể loại sách này, tác giả cũng có thể truyền tải thông điệp và quan điểm cá nhân của mình bằng văn chương mà không cần bám trụ chặt chẽ vào độ chính xác của các thông tin trong sách.
Hi vọng qua bài viết này, bạn đọc sẽ hiểu thêm về các thể loại sách, từ đó tìm được cho mình loại sách phù hợp để đọc.
II. NHỊP CẦU TRI THỨC
* Các bạn thân mến! chuyên mục “Nhịp cầu tri thức” kỳ này, mời các bạn cùng nghe bài viết “Ngày 6-1-1946: Ngày diễn ra cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam”
Ngày 6-1-1946 là ngày nước ta diễn ra cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên. Vào ngày này năm 1960, trong bài nói chuyện nhân dịp Đảng ta tròn 30 tuổi, Bác Hồ đã chỉ rõ: “Chỉ có giai cấp công nhân là dũng cảm nhất, cách mạng nhất…”.
Ngày 06-01-1946: Tổng tuyển cử trong cả nước bầu đại biểu Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Đây là một sự kiện quan trọng sau Lễ Tuyên ngôn Độc lập diễn ra vào ngày 2-9-1945 chỉ hơn 4 tháng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phân tích: “Đây là lần đầu tiên người dân Việt Nam được thể hiện quyền làm chủ của mình trong một quốc gia theo chính thể Cộng hòa - Dân chủ”.
Đáp lại lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ quốc, toàn thể nhân dân Việt Nam từ miền xuôi đến miền ngược, từ miền Bắc đến miền Nam, từ nông thôn đến thành thị, không phân biệt gái trai, già trẻ đã dành trọn ngày lịch sử - ngày 6-1-1946: Toàn dân đi bỏ phiếu bầu cử Quốc hội.
Công việc Tổng tuyển cử diễn ra trong điều kiện giặc ngoài thù trong, tình hình chính trị, kinh tế, xã hội hết sức khó khăn, vừa kháng chiến ở miền Nam, vừa phải giải quyết những nhiệm vụ rất cấp bách hằng ngày đặt ra, vừa thực hiện sách lược tạm thời hòa hoãn với quân Tưởng ở miền Bắc, đồng thời lại vừa phải đấu tranh để chống lại những hành động phá hoại điên cuồng của chúng. Trong điều kiện như thế, đây không phải là một cuộc Tổng tuyển cử thông thường, mà thực chất là một cuộc đấu tranh chính trị, đấu tranh dân tộc hết sức quyết liệt.
Cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên đã diễn ra trong cả nước, kể cả các vùng đang có chiến sự ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Ở Hà Nội, ứng cử viên Hồ Chí Minh đến phòng bỏ phiếu đặt tại nhà số 10, phố Hàng Vôi, Hà Nội để thực hiện nghĩa vụ công dân của mình.
Theo những số liệu được công bố ngày hôm đó, một cuộc phổ thông đầu phiếu diễn ra trên cả nước đã bầu chọn 333 đại biểu Quốc hội đại diện cho nhiều địa phương, đảng phái chính trị, tầng lớp xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh trúng cử với số phiếu cao nhất (98,4%).
Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên ở Việt Nam đã hoàn toàn thắng lợi. Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam ra đời, đánh dấu mốc phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam. (Theo tư liệu Cổng thông tin điện tử Quốc hội)
*Quý vị và các bạn thân mến! Trong chuyên mục “Nhịp cầu tri thức” kỳ này, chúng tôi xin giới thiệu đến quý vị và các bạn 03 tài liệu sau:
1. Quyển sách “5 tác phẩm bảo vật quốc gia” do Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản năm 2022. Sách dày 283 trang, giúp người đọc hiểu hơn về 5 di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại cho dân tộc Việt Nam đã được công nhận là bảo vật quốc gia, bao gồm các tác phẩm:
“Đường cách mệnh” - Văn kiện lý luận chính trị đầu tiên của Đảng, đặt cơ sở tư tưởng cho đường lối của cách mạng Việt Nam;
“Ngục trung nhật ký” (Nhật ký trong tù) - Tác phẩm có giá trị đặc biệt về tinh thần yêu nước, lạc quan cách mạng;
“Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” - Văn kiện lịch sử khẳng định tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất của dân tộc Việt Nam;
“Lời kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước” - Một lời hịch thôi thúc hàng triệu con tim đoàn kết, thống nhất ý chí lên đường đánh giặc, giành độc lập, tự do cho đất nước;
“Di chúc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Di sản văn hóa tinh thần vô giá của dân tộc Việt Nam.
Quyển sách “5 tác phẩm bảo vật quốc gia” là tài liệu tham khảo hữu ích, góp phần tôn vinh, lan tỏa sâu rộng giá trị, ý nghĩa và sức sống trường tồn của hệ giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. Sách đang được phục vụ tại Thư viện thành phố Cần Thơ. Mời bạn tìm đọc quyển sách với các mã số: Ký hiệu phân loại: 335.4346 / N114T; PHÒNG MƯỢN: MH.014598; MH.014599.
2. Quyển sách “Quốc hội trong tiến trình đổi mới đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản năm 2024. Sách dày 844 trang tuyển chọn 95 bài viết, bài phát biểu và trả lời phỏng vấn của đồng chí Nguyễn Phú Trọng về xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Quốc hội Việt Nam. Bên cạnh đó, tập hợp hơn 100 bức ảnh tư liệu quý và 57 ý kiến tiêu biểu của các đồng chí nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đại biểu Quốc hội, Nhân dân và bạn bè quốc tế. Quyển sách thể hiện tư duy nhất quán và sự lãnh đạo toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với vấn đề đổi mới tổ chức, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội và xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Sách được Thư viện thành phố Cần Thơ phục vụ bạn đọc với mã số: Ký hiệu phân loại: 328.597 / QU451H; PHÒNG MƯỢN: MA.027593; MA.027594
3. Quyển sách “Nhận diện các thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản và biện pháp phòng ngừa” do Trương Ngọc Liêu biên soạn, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật ấn hành năm 2022. Sách dày 212 trang tổng hợp một số vụ án, vụ việc có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản đã bị phát hiện, xử lý trong thực tiễn, qua đó tìm hiểu nguyên nhân và hệ luỵ của hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản; các cách thức nhận diện những thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản phổ biến và đề xuất một số biện pháp phòng ngừa để góp phần nâng cao hiệu quả kiềm chế, ngăn chặn loại tội phạm này. Đặc biệt, đề xuất các biện pháp phòng ngừa đối với các thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trong đó có các biện pháp phòng ngừa chung từ phía cơ quan nhà nước cũng như đối với từng cá nhân và một số biện pháp phòng ngừa cụ thể đối với từng thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhất là thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng. Đây là tài liệu hữu ích giúp bạn đọc trở nên nhạy bén hơn, tinh tường hơn để đối phó với các thủ đoạn lừa đảo đang diễn ra phổ biến hiện nay cũng như trong tương lai. Sách đang được phục vụ bạn đọc tại Thư viện thành phố Cần Thơ với các mã số: Ký hiệu phân loại: 364.16 / NH121D; PHÒNG MƯỢN: MA.028487; MA.028488.
Quý vị và các bạn thân mến! Chương trình phát thanh “Văn hóa đọc và cuộc sống” của Thư viện thành phố Cần Thơ đến đây xin tạm dừng. Quý vị và các bạn có thể nghe lại nội dung chương trình trên Cổng Thông tin điện tử Thư viện TP. Cần Thơ, tại http://www.cantholib.org.vn. Cám ơn quý vị và các bạn đã chú ý theo dõi. Xin chào tạm biệt và hẹn gặp lại!
